ΜΑΤ ΝΤΙΛΟΝ/ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΠΟΥ ΕΧΤΙΣΕ Ο ΤΖΑΚ | Συνέντευξη στη Χριστίνα Μπίθα

Ο Τζακ θέλει να γίνει αρχιτέκτονας και να χτίσει το σπίτι των ονείρων του. Προς το παρόν, “χτίζει” ένα άλλο, στοιβάζοντας, το ένα πάνω στ' άλλο, κι ανάμεσα σε κατεψυγμένα κουτιά πίτσας, τα θύματά του. Γιατί ο Τζακ, πάνω απ' όλα, είναι ένας κατά συρροή δολοφόνος. Η τελευταία ταινία του Λαρς Φον Τρίερ, Το Σπίτι που Έχτισε ο Τζακ, σόκαρε τις Κάννες, λόγω της graphic, τελετουργικής απεικόνισης των φόνων, το δε σενάριο, γραμμένο έτσι ώστε να θυμίζει μια άτυπη εξομολόγηση (παρακολουθούμε τον Τζακ να αναλύει το “έργο” του σε μια περίοδο δεκατριών ετών ενώ ταυτόχρονα η φωνή του Μπρούνο Γκατζ λειτουργεί εν είδη εξομολογητή) αντανακλά ενδεχομένως τις προσωπικές φοβίες κι εμμονές του ίδιου του Δανού δημιουργού – αλλά, πάλι, με τον Λαρς ποτέ δεν ξέρεις.

Με αφορμή την προβολή της ταινίας, εκτός Διαγωνιστικού, στο 71ο κινηματογραφικό φεστιβάλ Καννών (σ.σ. στο οποίο ο Τρίερ επέστρεψε μετά από μια μακρά περίοδο εξορίας), πήραμε συνέντευξη από τον πρωταγωνιστή, Ματ Ντίλον, στην οποία μας μίλησε  για τη σχέση του με τη θρησκεία, την πρώτη του εντύπωση όταν είδε ολοκληρωμένο το φιλμ, για τον Τζακ, για τα γυρίσματα, καθώς και για το αν θέλει να χτίσει κι εκείνος ένα σπίτι.

Είναι ωραίο να δουλεύεις με τον Τρίερ: Σε προσέχει, δείχνει ενδιαφέρον γι αυτό που του λες, δεν έχει εμμονές με τεχνικές βλακείες, όπως τόσοι και τόσοι σκηνοθέτες, σ' αφήνει ελεύθερο να δημιουργήσεις.

Μου ζήτησε να τον εμπιστευτώ - και ήταν δύσκολο. Δηλαδή, πως μπορείς να εμπιστευτείς κάποιον που κάνει τέτοιες ταινίες; Από την άλλη, κοιτάξτε τους ηθοποιούς του, τι ερμηνείες έχουν παραδώσει. Ο τύπος κάνει ταινίες για τους ανθρώπους, όχι έξω απ' αυτούς. Και η λογική τους είναι πιο σπουδαία από τη λογική που έχει ένα σενάριο. Μας επέτρεψε να πειραματιστούμε, ν' αποτύχουμε, να ξαναπροσπαθήσουμε. Οι πρώτες λήψεις ήταν για μας, κάναμε ό,τι θέλαμε. Μπορούσες να πας στο διπλανό δωμάτιο, να ρίξεις έναν υπνάκο και να έρθεις πάλι πίσω, να πεις δυο λόγια, να κάνεις πλάκα με τον Μπρούνο και την Ούμα (σ.σ. Θέρμαν. Παίζει στην πρώτη και καθοριστική σκηνή), να ξαναφύγεις. Με αυτό το πνεύμα δουλέψαμε σε όλη την ταινία. Κι αυτό είναι πραγματικά φανταστικό για έναν ηθοποιό, για έναν καλλιτέχνη. Είμαι ευγνώμων γι αυτήν την εμπειρία. Έμαθα τόσα πολλά. Κάνω αυτό το επάγγελμα τόσα χρόνια, πάνω κάτω, γνωρίζω τη διαδικασία σαν την παλάμη μου, και ξαφνικά έρχεται αυτός ο σκηνοθέτης και χαρίζει στην όλη διαδικασία μια νέα πνοή. Πραγματικά, το γύρισμα δεν ήταν καθόλου σκοτεινή εμπειρία.

Για τον Τζακ:

Ο Λαρς μου είχε πει από την αρχή πως ο Τζακ μπορεί να είναι ταυτόχρονα πολλοί και διαφορετικοί άνθρωποι. Εγώ φοβόμουν ότι στο τέλος θα αρνιόμουν να τον παίξω, να μπω στην ψυχή του. Ότι δεν θα μπορούσα να τον κρίνω αντικειμενικά. Αυτό που με τράβηξε τελικά πάνω του είναι ότι δεν είναι μόνο ο ψυχοπαθής που βλέπουμε. Καλά, εννοείται, είναι διαβολικός, εντελώς. Δεν μπορείς να γίνεις χειρότερος άνθρωπος από τον Τζακ. Από την άλλη, όμως, έχει κι ανθρώπινα στοιχεία: Την πίκρα που νιώθει στο ότι είναι μόνο μηχανικός, την αδυναμία του, την εμμονή του (δεν μπορεί να εγκαταλείψει τη σκηνή του εγκλήματος, γιατί είναι πεπεισμένος ότι άφησε κάποιο ενοχοποιητικό ίχνος) - είναι λοιπόν αυτός ο φρικιαστικός κατά συρροή δολοφόνος, αλλά ταυτόχρονα και κάποιος που προσπαθεί να χτίσει ένα σπίτι...

Α' προβολή:

Είδα το πρώτο cut τον περασμένο Οκτώβριο στην Κοπεγχάγη, όπου βρέθηκα για κάποιες πρόσθετες λήψεις στη φωνή του αφηγητή. Και, βασικά, πριν φύγω, ο Λαρς με υποχρέωσε να δω το φιλμ! Εγώ δεν ήθελα, αλλά είπα οκ και τελικά μου άρεσε πολύ. Όταν του το είπα, κι εκείνος με κοίταξε μάλλον έκπληκτος - γιατί αυτός είναι ο Τρίερ - και με ρώτησε “Aλήθεια; Σου άρεσε;”, αυτόματα το μετάνιωσα. Σκέφτηκα, “ωχ, τώρα θα το αλλάξει. Θα το ξαναγυρίσει όλο”.

Για τη θρησκεία:

Έχω ανατραφεί σαν καθολικός, οπότε ταινίες σαν τον Εξορκιστή πραγματικά με βγάζουν έξω από τα ρούχα μου. Θυμάμαι, η ταινία είχε βγει όταν ήμουν μικρός και είχα πάθει σοκ. Δεν είμαι θρησκευόμενος με τη στενή έννοια του όρου, αλλά προσπαθώ να έχω μια πνευματική ζωή, ό,τι και να λέει στον καθένα μας αυτό.

Για σπίτια:

Α, όχι, εγώ δεν θέλω να χτίσω κανένα σπίτι! Ήδη έκανα το καθήκον μου εδώ, κι αυτό μου πήρε συνολικά ενάμισι χρόνο. Enough.